YAYIN AKIŞI
ROJNAMEVANÊN AMEDÊ: EM BÊDENGKIRINÊ QEBÛL NAKIN Cemîyeta Rojnamevanên Dîcle Firat (DFG) derbarê 40 rojnamevanên ku Hevseroka DFG Dîcle Mûftûoglû jî di nav de li Amedê girtî tên darizandin de li ber Edlîyeya Amedê daxuyanî da çapemenîyê. Gelek rojnamevan û parlementer beşdarê daxuyanîya çapemenîyê bûn. Di daxuyanîyê de hate dîyarkirin ku zextên li ser rojnamevanên Kurd her ku diçe zêde dibin û di dema xebatê de pirsgirêk derdixên holê. Di daxuyanîyê de Sekretera DFG Gulşen Koçuk axivî û got; “Hevalên me yên rojnamevan ku nûçe û xebatên wan ên rojnamevanîyê weke sûc tên hesibandin, rojnamevanên ku ji alîyê raya giştî ve baş tên naskirin û nûçeyên ku di nava raya giştî de deng vedane nivîsandine. Jixwe em wisa difikirin ku hevalên me ji ber vê sedemê tên cezakirin. Weke rojnamevanên ku mafê raya giştî ya wergirtina nûçeyan diparêzin, em vê meyla xerab qebûl nakin. Em girtina rojnamevanan, zext, sansur û bêdengkirina sazîyên çapemenîyê red dikin.” || AMED TV || RÊYA FARQÎN-AMED A BÊKALÎTE DIBE SEDEMA QEZAYAN Di hefteyên borî de li ser rêya Farqîn-Amedê xebatên rê dihatin kirin, xirabûna ku piştê baranê dest pê kir bû sedema bertekan. Li gor nûçeya Sabrî Guzelgûn ji Yenigün Haberê, di xebatên temîrkirina rêyan de ku ji alîyê Midûrîyeta Herêma 9emîn a Rêyan ve nêzê mehek berê li ser 27emîn kîlometreya Rêya Farqîn-Amedê hat kirin de li şûna asfaltê micira bi qîr hat reşandin. Piştê bertekan xebat ji nû ve dest pê kirin û micira ku hatibû reşandin hat paqijkirin û vê carê asfalteke tenik hat danîn. Rêya ku li ser asfalta tenik a ne bi kalîte dihat bikaranîn, piştê barana zêde xera bû û çal çêdibûn. Welatî û ajokaran bang kirin û xwestin ku rê di demek herî nêz de asfaltek bi kalîte bê çêkirin. || AMED TV || LI AMEDÊ TEXSÎ LI OTOBUSÊ QELIBÎ: 2 KES BIRÎNDAR BÛN Li navçeya Yenîşehîra Amedê di qezaya ku texsî li otobusa şaredarîyê qelibî de 2 kes birîndar bûn. Texsîya ku R.Ş. diajot li devera Fîskaya ji paşve otobusa Şaredarîya Bajarê Mezin a ku M.S.N. diajot qelibî. Di qezayê de ajokar R.Ş. û kesê bi navê A.Ş. yê ku di texsîyê de bû, birîndar bûn. Li ser agahdarkirinê ekîbên tenduristîyê, polês û agirtefê sewqê herêmê kirin. Birîndarên ku bi alîkariya tîmên agirtefê ji texsîya ku tê de asê mabûn hatin derxistin, bi ambûlansê rakirin Nexweşxaneya Fakulteya Tibê ya Zanîngeha Dîcleyê. || AMED TV || PEYARÊYÊN XIRAB MEŞA VELATÎYAN ASTENG DIKE Li navçeya Kayapinarê peyarêyên ku nehatine temîrkirin ji bo peyayan xetereyê berdewam dike. Li Navçeya Kayapinara Amedê li gelek taxan xebatên peyarêyan hêdî hêdî dimeşe û peyarêyên hatine xirakirin hema bêje nayên temîrkirin û ji ber vê welatî bi rehetî nikare bimeşin. Li Kayapinarê ji alîyekê ve peyarêyên ku piştê xebatan nehatine temîrkirin, li alîyê din jî peyarêyên ku bi salan e nehatine temîrkirin, rê nade ku mirov li ser bimeşe. Peyarêyên li devera TOKÎ ya Taxa Barişê rê nadin ku peya bi rehetî bimeşin. Ji ber ku li ser peyarêyên ku demeke dirêje xebatên nûkirinê nehatin kirin, qadên meşê yên peyayan teng bûn. Welatîyên derdorê ji ber xirbeyên li peyarêyan neçar man li ser kolanê dimeşin. Welatîyan bang li Şaredarîya Bajarê Mezin a Amedê û Şaredarîya Navçeya Kayapinarê kirin ku di zûtirîn dem de xebatên xwe bimeşînin. || AMED TV || LI BISMILÊ BI NAVÊ “KOOPERATÎF” TAXEK NÛ HAT AVAKIRIN Hat ragihandin li Bismilê taxeke nû hat avakirin. Li Taxa Aralikê ya navçeya Bismilê ya Amedê, bi biryara şaredarî û walîtîyê, qada niştecîhbûnê ya Kooperatîf wek "Taxa Kooperatîfê" hat veqetandin. Walîtîya Amedê derbarê mijarê da daxuyanî da û wiha got: "Li Taxa Aralikê ya navçeya Bismilê ya bajarê me ji hev veqetandin û bi navê 'Taxa Kooperatîfê' taxeke nû ava kirin. Li gor Xala 9'an a Qanûna Şaredarîyê ya bi hejmara 5393'an a ku ji alîyê Meclîsa Şaredarîya Bismilê ve di 7'ê Mijdara 2023'an de û bi hejmar 2023/73'an biryar hatibû girtin, bi erêkirina Walîtîya me ya 1'ê Kanûna 2023'an û bi hejmar 87314'an guncav hat dîtin. Bi rêzdarî ji raya giştî re tê ragihandin.” || AMED TV || DEMÎRTAŞ WÊ SIBÊ LI DADGEHÊ PARASTINA XWE BIKE Hevserokê Giştî yê HDP'ê yê berê Selahattîn Demîrtaş, di doza ku bi hinceta axaftinên mîtîngê de tê darizandin, wê sibê parastina xwe bike. Li gorê daxuyanîya Koma Parastina Demîrtaş, di çarçoveya doza ku jiber axaftinên Demîrtaş ên mitîngên di sala 2015 û 2016an de, li 14'emîn Dadgeha Cezayê Aslîye ya Mêrsînê de ku bi 10 dosyayên bi hinceta "bi eşkereyî heqaret li hikûmet û sazîyên dewletê kirîye" di çarçoveya TCK 301 de hat vekirin de ji bo Demîrtaş heta 20 sal cezayê girtîgehê tê xwestin. Tê payîn heyeta dadgehê di vê danişînê de biryarê bide. || AMED TV || LI BEHRA MARMARA 2 ERDHÊJ PEY HEV PÊK HAT Li Behra Marmarayê du erdhejên li pey hev pêk hatin. Li gor daneyên AFADê, hat dîyarkirin ku erdhêja bi lerza 5,1ê ku di saet 10:42an da li derava Gemlîkê ya Behra Marmarayê pêk hat 8,98 kîlometre di bin erdê da çêbû. Rasatxaneya Kandîllîyê mezinahîya erdhêjê 4,9 ragihand. Li heman herêmê di saet 10:45’an de jî erdhêjek din pêk hat. Li gor agahîya AFADê erdhêja bi lerza 4,5an di binê erdê da 7,02 km hat qeydkirin. Piştê erdhêjê Wezîrê Karên Navxweyî Alî Yerlîkaya daxuyand ku rapor hat wergirtin ku li Esenlera Stenbolê di avahîyekê û li Kuçukçekmeceyê jî avahîyek de terk çêbûne û ekîbên Midûrîyeta Hawîrdor û Bajarvanîyê ya Bajar sewqê navnîşanên eleqedar kirin. Ekîban avahîya ku li Kuçukçekmeyê terikîye kontrol kirin. Wezîr Yerlîkaya dîyar kir ku li Mudanyaya navçeya Bûrsayê rapora ku di malekê de terk çêbûye ji wan re hatîye. || AMED TV || HEDEP: EM Ê LI HER DERÊ NAMZETÊN XWE NÎŞAN BIDIN Partîya Gelan a Wekhevî û Demokrasîyê (HEDEP) ragihand ku ew ê li 81 bajaran bi namzetên xwe bikevin hilbijartinê. Berdevka HEDEP'ê Ayşegul Dogan li Navenda Giştî ya Partîyê civîna çapemenîyê li dar xist. Dogan da zanîn ku di hilbijartinên 31'ê Adarê de ew ê bi namzetên xwe bikevin hilbijartinan û wiha got, "Li tevahîya Tirkîyeyê, tevê bajarên mezin jî di nav de meyl heye ku em bi namzetên xwe re têkevin hilbijartinên herêmî. Wê ev biryar di Meclîsa Partiyê de bê nirxandin." Dogan, dîyar kir ku serlêdanên namzetan dest pê kirine û wiha berdewamkir: "Li ku derê şert û mercên pêşhilbijartin hebe, em ê bi pêşhilbijartinê namzetên xwe dîyar bikin. Di pêşhilbijartinê de tenê endamên partîyê dengê xwe nadin. Em ê ne tenê namzetên hevşaredarên xwe, endamên meclîsa şaredarîyê û ji sê paran du meclîsên me yên giştî yên bajaran di pêşhilbijartinê de dîyar bikin." HDP'ê di hilbijartinên herêmî yên 2019'an de Stenbol, Enqere, Îzmîr, Antalya û Edene jî di nav de li gelek bajaran namzet nîşan nedabû. || AMED TV || LI ÇERMÛGÊ MIXTAREK LI EMBARÊ MIRÎ HAT DÎTIN Mixtarê Şeyhandede yê navçeya Çermûgê Yilmaz Koca di embarê de mirî hat dîtin. Li gor agahîyên hatine bidestxistin, di bûyera ku li Navçeya Çermûg a Amedê pêk hat de endamên malbatê yên danê sibehê çûn embarê, cenazeyê Muhtar Koca yê dîtin. Li ser agahdarkirinê ekîbên tenduristîyê û cendirmeyan hatin cîhê bûyerê. Piştê kontrolên ewil cenazeyê Muhtar Yilmaz Koca ê 48 salî ku ji ber guleya li serê wî ketîye jîyana xwe ji dest daye, rakirin morga Nexweşxaneya Dewletê ya Çermûgê. Piştê muayeneya li nexweşxaneyê cenazeyê Koca ji bo tespîtkirina tam sedema mirina wî şandin Sazîya Tiba Edlî ya Amedê. Ekîbên cendirmeyan derbarê bûyerê de lêpirsîn dan destpêkirin. || AMED TV || LI AMEDÊ ÊRÎŞÊN ÎSRAÎLÊ YÊN LI SER GAZEYÊ HAT PROTESTOKIRIN Li Amedê êrîşên Îsraîlê yên li ser Gazeyê duh bi şev careke din bi meşekê hat protestokirin. Endamên Serokatîya Şaxa Ciwanan a Amedê ya HÛDA PAR û gelek ciwanên ku li deverên cuda yên navçeya Baglarê hatin cem hev û di destên wan de alayên Tirk û Filistînê hebûn, heta ber Dibistana Seretayî ya Hurriyetê ya li ser Kolana Ogretmenler a taxa 5 Nîsan meşîyan. Di meşê de pankarta "ji ciwanên Amedê silav ji Gazeyê re" hat hilgirtin. Endamê Teşkîlata Şaxên Ciwanan a HUDA PARê Selahaddîn Guler ku li ser navê komê daxuyanî da û wiha got: "Divê Misliman li gel hemû cudahîyan ji her demê zêdetir bibin yek. Divê neyê jibîrkirin ku îro jî wek berê rêya azadîya Quds û Mescîda Eqsayê ji yekîtîya Mislimanan derbas dibe.” Her wiha Guler banga boykotkirina berhemên Îsraîlê kir. || AMED TV || TANHAN 43 ROJ PIŞTÊ SERBEST BERDANÊ JÎYANA XWE JI DEST DA Cemal Tanhan ê ku piştê felcê ji girtîgehê serbest hat berdan, piştê 43 roj jîyana xwe ji dest da. Girtîyê nexweşê giran Cemal Tanhan (68) 30 sal e li Girtîgeha Girtî ya Tîpa F ya Boluyê girtî ye, di 23'ê Cotmehê de piştê ku felc bû wî rakirin Nexweşxaneya Dewletê ya Bolu Îzzet Baysal û ji wir di 27ê cotmehê de sewqê Beşa Cerahî ya Nexweşxaneya Bajêr a Eskîşehîrê hatibû kirin. Tanhan ku di 6'ê Mijdarê de biryara berdana wî hatibû dayîn, 43 roj şûnde îro jîyana xwe ji dest da. || AMED TV || ENFLASYONA MIJDARÊ: TUÎK SEDÎ 3,28; ENAG SEDÎ 5,58 Daneyên enflasyonê yên meha Mijdarê yên Koma Lêkolîna Enflasyonê (ENAG) ku ji alîyê akademîsyen û aborînasan ve serbixwe hat avakirin û Sazîya Îstatîstîkê ya Tirkîyeyê (TUÎK) dîsa ji hev cuda hatin eşkerekirin. Li gor daneyên ENAGê hatin eşkerekirin, Endeksa Bihayê Serfkaran (E-TUFE) di meha Mijdarê de ji sedî 5,58 zêde bû. Zêdebûna E-TUFE di 12 mehên dawî de ji sedî 129,27 bû. Li gor daneyên TUÎKê enflasyona meha Mijdarê wek ji sedî 3,28; Enflasyona salane ji sedî 61,98 hat eşkerekirin. || AMED TV || 142 WELATÎYÊN TIRKÎYEYÊ JI GAZEYÊ GÎHÎŞTIN STENBOLÊ 142 welatîyên Tirkîyeyê û xizmên wan ên ku ji ber êrîşên Îsraîlê ji Gazeyê hatibûn tehlîyekirin gihîştin Stenbolê. Balafira Rêhewayên Tirkîyeyê ya ku ji Balafirgeha Qahîreyê rabû û welatîyên Tirkîyeyê yên ji Derîyê Sînor ê Refahê derbasê Misrê bûn gîhîşt Balafirgeha Stenbolê. Welatî li balafirgehê ji alîyê nûnerên Wezareta Karên Derve û rayedarên AFAD'ê ve hatin pêşwazîkirin. Piştê kontrolkirina pasaportan hin welatî bi siwareyên ku hatibûn terxankirin ji balafirgehê derketin, yên ku diçûn bajarên din jî li otêlên ku AFAD dîyar kiribûn hatin bicîhkirin. || AMED TV || SÎNORÊ ZEMA KIRÊYA CÎHÊN KAR EŞKERE BÛ Rêjeya zêdekirina herî zêde a ku di meha Berfanbarê de ji bo kirêyên cîhên kar dikare were sepandin, hate eşkere kirin. Hikûmetê ji ber zêdekirina kirêya xanîyan ji sedî 25 zem sînor danîbû. Di daneyên meha Mijdarê yên Sazîya Îstatîstîkê ya Tirkîyeyê (TUÎK) de Endeksa Bihayê Serfkaran (TUFE) mehane ji sedî 3,28 û salane jî ji sedî 61,98 zêde bû. TUFE ya 12 mehan ji sedî 53,40 hat ragihandin. Li gor daneyên TUÎKê wê di meha Berfanbarê de kirêya cîhên kargehê herî zêde ji sedî 53,40 bê zêdekirin. || AMED TV || LI ÎRANÊ JI MAMOSTEYÊ KURDÎ RE 11 SAL CEZAYÊ GIRTÎGEHÊ Li Îranê ji Mamosteyê Kurdî Saywan Îbrahîmî re 11 sal cezayên girtîgehê hat birrîn. Di daxuyanîya Rêxistina Mafê Mirovan a Hangaw de, ji Saywan Îbrahîmî ku li bajarê Sinê ya Îranê mamostayê Kurdî ye û Endamê Desteya Rêveber a Encumena Çandî û Civakî ya Nojînê ye re ji alîyê sazîya dadwerîya Komara Îslamî ya Îranê ve 10 sal bi îdîaya sûcê "Avakirina komek ji bo têkdana ewlehîyê" û 1 sal jî bi hinceta sûcê "propagandaya dijî dewletê" bi giştî 11 sal cezayê girtîgehê hat birrîn. Îbrahîmî 4 meh berê di dosyayeke cuda de cezayê "40 qamçîyan" lê hatibû birrîn. Hevjîna Îbrahîmî, Zara Muhammedî, ku di heman demê de Mamosteya Kurdî ye, par jî bi heman hincetê 5 sal cezayê girtîgehê lê hatibû birrîn, lê piştre bi saya efûyeke giştî hatibû berdan. || AMED TV || ÎSRAÎL, LI BAŞÛRÊ GAZEYÊ DEST BI ÊRÎŞAN KIR Artêşa Îsraîlê ya ku piştê agirbesta demkî bi dawî bû dîsa dest bi êrîşan kir, leşkerên xwe birin bakurê Gazeyê. Piştê ku agirbesta demkî ya li Şerîda Gazeyê bi dawî bû, Serfermandarê Îsraîlê Herzî Halewî got ku şer ber bi başûr ve belav bûye û sînyala operasyoneke bejayî ya nû da. Halevî destnîşan kir ku wan karbidestên leşkerî û fermandarên girêdayê Hamasê kirine hedef û wiha axivî, "Me li bakurê Şerîda Gazeyê bi xurtî û berfirehî şer kir, niha jî li başûrê Şerîda Gazeyê em heman tiştê dikin." Berdevkê Fona Alîkarîya Zarokan a Neteweyên Yekbûyî (UNICEF) James Elder dîyar kir ku ew niha li başûrê Gazeyê ji ber şerê herî giran bombebaran û windahîyên mezin ên zarokan dibînin. Di zêdeyê 10 hezar êrîşên hewayî yên ku Îsraîlê li ser Gazeyê ji 7ê cotmehê vir ve pêk anî de 15 hezar û 523 kes jîyana xwe ji dest dan. || AMED TV || DESTROYERA DYA DEMA ALÎKARÎYA KEŞTÎYAN 3 UAV’AN ÎMHA KIR Artêşa Dewletên Yekbûyî yên Amrîka (DYA) ragihand ku di êrîşên li dijî keştîyên bazirganîyê yên li Behra Sor de balafirên bêmirov (UAV) xistine xwarê. Di daxuyanîya ku li ser platforma medyaya civakî ya Fermandarîya Hêzên Navend ya Amrîkayê (CENTCOM) hat dayîn de hat dîyarkirin ku duh li başûrê Behra Sor li avên bejayî yên navneteweyî li dijî 3 keştîyên bazirganîyê 4 êrîş hatin kirin. Di daxuyanîyê de hat dîyarkirin ku destroyera "USS Carney" ya Hêzên Deryayî ya Amrîkayê ya li başûrê Behra Sor bersiva banga alîkarîyê ya keştîyên bazirganîyê da û hat dîyarkirin ku destroyer dema alîkarîya keştîyan dikir 3 balafirên bêmirov ên ku ber bi wê ve diçû xistin xwarê. Hat dîyarkirin ku moşekên ji herêma di bin kontrola Hûsîyan a li Yemenê de hatin avêtin li keştîyên bi ala Bahama û Panamayê ketin. || AMED TV || DİYARBAKIRLI GAZETECİLER: SUSTURULMAYI REDDEDİYORUZ Dicle Fırat Gazeteciler Derneği (DFG), aralarında DFG Eş Başkanı Dicle Müftüoğlu’nun da bulunduğu Diyarbakır'da tutuklu yargılanan 40 gazetecinin yargılamasıyla ilgili Diyarbakır Adliyesi önünde basın açıklaması düzenledi. Basın açıklamasına çok sayıda gazeteci ve milletvekilleri katıldı. Açıklamada, Kürt gazetecilere yönelik baskıların giderek arttığı, çalışma esnasında sıkıntı yaratıldığı ifade edildi. Açıklamada konuşan Dicle Fırat Gazeteciler Derneği Sekreteri Gülşen Koçuk; “Yaptıkları haberler ve gazetecilik faaliyetleri suç sayılan gazeteci arkadaşlarımız, kamuoyu tarafından yakından tanınan, kamuoyunda ses getiren haberlere imza atmış gazetecilerdir. Zaten arkadaşlarımızın bu nedenle cezalandırıldıklarını düşünüyoruz. Halkın haber alma hakkını savunan gazeteciler olarak, bu kötü gidişatı kabul etmiyoruz. Gazetecilerin tutuklanmasını, basın ve medya organlarının baskı altına alınmasını, sansürlenmesini, susturulmasını reddediyoruz" ifadelerine yer verdi. || AMED TV || DİYARBAKIR’DA YENİ YAPILAN YOL KAZALARA DAVETİYE ÇIKARIYOR Silvan-Diyarbakır karayolunda geçtiğimiz haftalarda yapılan yol çalışmaları yağmurun ardından başlayan bozulmalar tepkilere neden oldu. Yenigün Haber’den Sabri Güzelgün’ün haberine göre, Silvan-Diyarbakır Karayolunun 27. kilometresinde yaklaşık bir ay önce Karayolları 9. Bölge Müdürlüğü tarafında yapılan yol bakım çalışmalarında, asfalt yerine mucur serimi yapıldı. Kazalara davetiye çıkaran çalışmalar gelen tepkiler ardından yeniden başlatılırken, serimi yapılan mucurlar temizlenerek bu kez ince asfalt yapıldı. Kalitesiz ince asfaltın kullanıldığı yol, yaşanan yoğun yağışların ardından bozuldu ve çukurlar oluşmaya başladı. Vatandaşlar ve sürücüler, yolun bir an önce kaliteli bir şekilde yapılmasını istedi. || AMED TV || DİYARBAKIR'DA TAKSİ OTOBÜSE ÇARPTI: 2 YARALI Diyarbakır'ın merkez Yenişehir ilçesinde taksinin belediye otobüsüne çarptığı kazada, 2 kişi yaralandı. R.Ş.'nin kullandığı taksi, Dicle Mahallesi'nin Fiskaya mevkisinde M.S.N. idaresindeki Büyükşehir Belediyesine ait otobüse arkadan çarptı. Kazada sürücü R.Ş. ve takside bulunan A.Ş. yaralandı. Haber verilmesi üzerine bölgeye Sağlık, polis ve itfaiye ekipleri sevk edildi. Sıkıştıkları araçtan itfaiye ekiplerinin yardımıyla çıkarılan yaralılar, ambulansla Dicle Üniversitesi (DÜ) Tıp Fakültesi Hastanesi’ne kaldırıldı. || AMED TV || BOZUK KALDIRIMLAR YAYALARIN YÜRÜMESİNİ ENGELLİYOR Kayapınar ilçesinde onarılmayan kaldırımlar yayalar için tehlike oluşturmaya devam ediyor. Diyarbakır merkez Kayapınar İlçesi’nde birçok mahalledeki çalışmaların ağır ilerlemesi ve yıkılan kaldırımların onarımının da neredeyse yapılmaması, vatandaşların rahat yürümesini engelliyor. Kayapınar’da bir tarafta çalışmalar ardından onarılmayan kaldırımlar bir taraftan yıllardır bakımı yapılmayan kaldırımlar, yürünemez hale geldi. Barış Mahallesi’nde bulunan TOKİ mevkiindeki kaldırımlar yayaların rahat yürümesini engelliyor. Uzun zaman önce yapılan kaldırımlarda yenileme çalışmaması yapılmayınca yayaların yürüme alanları da daraldı. Çevre sakinleri kaldırımlardaki yıkıntılar nedeniyle caddede yürümek zorunda kaldı. Vatandaşlar, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi ve Kayapınar İlçe Belediyesi’nin bir an önce çalışma yapması için çağrıda bulundu. || AMED TV || 30 İLDE ‘BİLİŞİM DOLANDIRICILARINA’ OPERASYON Diyarbakır merkezli 30 ilde Bilişim dolandırıcılarına yönelik operasyon düzenlendi. Emniyet Müdürlüğü Siber Suçlarla Mücadele Şube Müdürlüğü ekipleri, ‘bilişim sistemlerinin araç olarak kullanılması suretiyle dolandırıcılık” suçunu işleyen örgütün “MarketPlace” isimli yer sağlayıcıda çeşitli ürünlerin satışı vaadiyle oltalama “Phishing” yöntemini ile 30 farklı ilde 69 kişiyi 1 milyon 200 bin TL dolandırdığı tespit etti. Bu kapsamda harekete geçen ekipler operasyon başlattı. Operasyona ilişkin Diyarbakır Valiliği tarafından yapılan açıklamada, “Diyarbakır merkezli Mersin ve Ankara illerini kapsayan faaliyette şüphelilere ait 6 ayrı adreste eş zamanlı arama ve yakalama faaliyeti icra edilmiş olup 5 şüpheli şahıs yakalanmış, 1 şüpheli şahısın yakalama çalışmaları devam edilmektedir. Meydana gelen olayda 6 şüpheli şahıs tutuklanmıştır” denildi. || AMED TV || BİSMİL’DE YENİ BİR MAHALLE KURULMASINA KARAR VERİLDİ Bismil’de yeni bir mahallenin kurulmasına karar verildiği açıklandı. Diyarbakır’ın Bismil ilçesi Aralık Mahallesi’ne bağlı Kooperatif yerleşim yeri, belediye ve Valilik kararıyla “Kooperatif Mahallesi” oldu. Konu ile ilgili Diyarbakır Valiliği’nden yapılan açıklamada, “İlimiz Bismil ilçesine bağlı Aralık Mahallesi’ne bağlı Kooperatif yerleşim yerinin ayrılarak ‘Kooperatif Mahallesi’ adıyla yeni mahalle kurulması, 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 9. maddesi hükmü uyarınca Bismil Belediye meclisinin almış olduğu 07.11.2023 tarihli ve 2023/73 sayılı kararı, Valiliğimizin 01.12.2023 tarihli ve 87314 sayılı Oluru ile uygun görülmüştür. Kamuoyuna saygı ile duyurulur” ifadeleri yer aldı. || AMED TV || DEMİRTAŞ YARIN SAVUNMA YAPACAK HDP eski Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş, miting konuşmaları gerekçesiyle yargılandığı davada yarın savunma yapacak. Demirtaş Savunma Grubu'ndan yapılan açıklamaya göre, Demirtaş’ın 2015 ve 2016 yıllarında yaptığı miting konuşmalarında, TCK 301 kapsamında, "hükümeti ve devlet organlarını alenen aşağılama" suçlaması şeklindeki 10 adet dosyanın birleştirilmesiyle oluşan, Mersin 14. Asliye Ceza Mahkemesi'ndeki davada Demirtaş hakkında 20 yıla kadar hapis cezası isteniyor. Mahkeme heyetinin bu duruşmada karara varması bekleniyor. || AMED TV || MARMARA DENİZİ’NDE 5.1 ŞİDDETİNDE DEPREM! BURSA, İSTANBUL VE ÇEVRE İLLERDE HİSSEDİLDİ Merkez üssü Marmara Denizi olan peş peşe iki deprem meydana geldi. AFAD verilerine göre, saat 10:42’de Marmara Denizi Gemlik Körfezi'nde 5.1 şiddetinde yaşanan depremin 8.98 km derinliğinde olduğu belirtildi. Kandilli Rasathanesi ise, depremin büyüklüğünü 4.9 olarak duyurdu. Saatler 10:45'i gösterdiğinde aynı bölgede bir deprem daha oldu. AFAD’a göre 4.5 büyüklüğündeki depremin derinliğinin 7.02 km olarak kaydedildi. Depremin ardından İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya, İstanbul Esenler'de 1, Küçükçekmece'de 1 binada çatlak olduğuna ilişkin ihbar alındığını ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ekipleri ilgili adreslere sevk edildiğini açıkladı. Küçükçekme'de çatlak oluşan binada ekipler inceleme yaptı. Bakan Yerlikaya, Bursa'nın Mudanya ilçesindeki bir evde de çatlak oluştuğu ihbarı aldıklarını belirtti. || AMED TV || HEDEP’TEN 'HER YERDE ADAY ÇIKARMA KARARI' Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (HEDEP), 81 ilde kendi adayları ile seçime gireceklerini açıkladı. HEDEP Sözcüsü Ayşegül Doğan Parti Genel Merkezi'nde basın toplantısı düzenledi. 31 Mart'ta yapılacak seçimlerde kendi adaylarıyla gireceklerini açıklayan Doğan, "Yerel seçimlere Türkiye'nin her yerinde büyükşehirler de dahil kendi adaylarımızla girme eğilimi ortaya çıktı. Bu karar Parti Meclisi'nde değerlendirilecek" dedi. Aday adaylığı başvurularının başladığını söyleyen Doğan, "Ön seçim koşullarının olduğu her yerde adaylarımızı ön seçimle belirleyeceğiz. Ön seçimlerde sadece parti üyeleri oy kullanmayacak. Sadece belediye eş başkan adaylarımızı değil, belediye meclis üyelerimizi ve il genel meclisi üyelerimizin üçte ikisini yine ön seçimle belirleyeceğiz" diye konuştu. HDP, 2019 yerel seçiminde aralarında İstanbul, Ankara, İzmir, Antalya ve Adana'nın da olduğu birçok ilde aday çıkarmamıştı. || AMED TV || ÇERMİK’TE MUHTAR BAŞINDAN VURULMUŞ HALDE ÖLÜ BULUNDU Çermik ilçesine bağlı Şeyhandede muhtarı Yılmaz Koca ahırda ölü bulundu. Edinilen bilgilere göre, Diyarbakır’ın Çermik İlçesi’nde sabah saatlerinde ahıra giden aile bireyleri Muhtar Koca’nın cansız bedeni ile karşılaştı. Haber verilmesi üzerine olay yerine sağlık ve jandarma ekipleri geldi. Yapılan ilk incelemenin ardından kafasından kurşun alarak hayatını kaybeden 48 yaşındaki Muhtar Yılmaz Koca’nın cansız bedeni Çermik Devlet Hastanesi morguna kaldırıldı. Hastanede yapılan incelemenin ardından kesin ölüm nedeninin belirlenmesi için Koca’nın cansız bedeni Diyarbakır Adli Tıp Kurumu’na gönderildi. Jandarma ekipleri olay ile ilgili inceleme başlattı. || AMED TV || ÇİN'DE GÖRÜLEN VİRÜS DANİMARKA VE HOLLANDA'YA DA SIÇRADI Çin ve Hindistan'ı etkileyen gizemli pnömoni virüsü, Avrupa'da da tespit edildi. Hem Danimarka hem de Hollanda'daki tıbbi yetkililer, virüsün yayıldığını doğruladı. Çin'de solunum hastalıklarında büyük bir artış yaşanırken, Hindistan'da bazı eyaletler virüsle mücadele için hazırlıklarını sürdürüyor. Danimarka ve Hollanda'ya görülmeye başlayan virüsün belirtileri arasında boğaz ağrısı, tükenmişlik ve uzun süreli öksürük bulunuyor. || AMED TV || DİYARBAKIR'DA İSRAİL'İN GAZZE'YE SALDIRILARI PROTESTO EDİLDİ Diyarbakır’da, İsrail’in Gazze’ye yönelik saldırıları, dün akşam düzenlenen bir yürüyüşle bir kez daha protesto edildi. Merkez Bağlar ilçesinde farklı noktalarda bir araya gelen Hür Dava Partisi (HÜDA PAR) Diyarbakır İl Gençlik Kolları Başkanlığı üyeleri ile birçok genç, ellerinde Türk ve Filistin bayraklarıyla ayrı güzergâhlardan 5 Nisan Mahallesi Öğretmenler Caddesi'ndeki Hürriyet İlkokulu önüne kadar yürüdü. Yürüyüşte, "Diyarbakırlı gençlerden Gazze'ye selam olsun" yazılı pankart taşındı. Yürüyüşte İsrail aleyhine slogan atan grup adına açıklama yapan HÜDA PAR Gençlik Kolları Teşkilatı Üyesi Selahaddin Güler, "Müslümanların tüm farklılıklarına rağmen bir olmaya her zamankinden daha çok ihtiyacı var. Dün olduğu gibi bugün de Kudüs'ün ve Mescid-i Aksa'nın özgürlüğünün yolunun Müslümanların birliğinden geçtiği unutulmamalıdır" diye konuştu. Güler, İsrail menşeli ürünleri boykot etme çağrısı yaptı. || AMED TV || FELÇ GEÇİRDİKTEN SONRA TAHLİYE EDİLEN TANHAN HAYATINI KAYBETTİ Felç geçirdikten sonra tahliyesine karar verilen Cemal Tanhan, 43 gün sonra hayatını kaybetti. Bolu F Tipi Kapalı Cezaevi’nde tutuklu bulunan 30 yıllık ağır hasta tutuklu Cemal Tanhan (68), 23 Ekim'de felç geçirmesi üzerine Bolu İzzet Baysal Devlet Hastanesi'ne kaldırılmış, buradan da 27 Ekim'de Eskişehir Şehir Hastanesi Genel Cerrahi Bölümü’ne sevk edilmişti. 6 Kasım’da tahliyesine karar verilen Tanhan, 43 gün sonra bugün hayatını kaybetti. || AMED TV || ENFLASYON TÜİK’E GÖRE 3,28, ENAG’A GÖRE İSE 5,58 Akademisyenlerin ve ekonomistlerin bağımsız biçimde oluşturduğu Enflasyon Araştırma Grubu (ENAG) ile Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Kasım ayı enflasyon verileri yine birbirlerinden farklı açıklandı. ENAG'ın açıkladığı verilere göre, Tüketici Fiyat Endeksi (E-TÜFE) kasım ayında yüzde 5,58 arttı. E-TÜFE’nin son 12 aylık artışı yüzde 129,27 olarak gerçekleşti. TÜİK’e göre ise, Kasım ayı enflasyonu yüzde 3,28; yıllık enflasyon ise yüzde 61,98 oldu. || AMED TV || GAZZE'DEN TAHLİYE EDİLEN 142 TÜRKİYE VATANDAŞI DAHA İSTANBUL'A GELDİ İsrail'in saldırıları nedeniyle Gazze'den tahliye edilen 100’ü aşkın Türkiye vatandaşı ve aile yakını, İstanbul'a ulaştı. Refah Sınır Kapısı'ndan Mısır'a geçen Türkiye vatandaşlarını taşıyan ve Kahire Havalimanı'ndan kalkan Türk Hava Yolları'na ait uçak, İstanbul Havalimanı'na indi. Vatandaşları havalimanında Dışişleri Bakanlığı temsilcileri ile AFAD yetkilileri karşıladı. Pasaport kontrolünün ardından bazı vatandaşlar tahsis edilen araçlarla havalimanından ayrılırken, başka illere gidecekler AFAD tarafından belirlenen otellere yerleştirildi. İstanbul'a gelen vatandaşları karşılayan bazı aile yakınları gözyaşlarına hakim olamadı. || AMED TV || İŞ YERİ KİRASINA ZAM SINIRI BELLİ OLDU Aralık ayında işyerleri kiralarında uygulanabilecek tavan zam oranı belli oldu. Hükümet, fahiş kiralar sonrası konut kiralarına yüzde 25 zam sınırı getirmişti. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) Kasım ayı verilerinde Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık yüzde 3,28, yıllık yüzde 61,98 arttı. 12 aylık TÜFE yüzde 53,40 olarak açıklandı. TÜİK’in verilerine göre aralık ayında iş yeri kiralarına en fazla yüzde 53,40 oranında zam yapılabilecek. || AMED TV || CUMHURBAŞKANLIĞINA YILMAZ VEKÂLET EDECEK Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın Katar ziyareti dolayısıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz vekâlet edecek. Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz'ın vekâlet etmesine dair tezkere, Resmi Gazete'de yayımlandı. Tezkereye göre, 4-5 Aralık'ta Katar'a ziyarette bulunacak Erdoğan'ın dönüşüne kadar, Cumhurbaşkanlığı’na, Anayasa'nın 106. maddesi uyarınca Cumhurbaşkanı Yardımcısı Yılmaz vekâlet edecek. || AMED TV || İRAN’DA KÜRTÇE ÖĞRETMENİNE 11 YIL HAPİS CEZASI VERİLDİ İran’ın Sine kentinde Kürtçe öğretmeni olan Saywan İbrahimi’ye 11 yıl hapis Cezası verildi. Hangaw İnsan Hakları Örgütü’nden yapılan açıklamada, Kürtçe öğretmeni ve Nozhin Kültür ve Sosyal Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Saywan İbrahimi’nin İran İslam Cumhuriyeti yargısı tarafından “güvenliği baltalamak için grup oluşturmak” suçundan 10 yıl, “hükümet karşıtı propaganda” suçundan da 1 yıl olmak üzere toplam 11 yıl hapis cezasına çarptırıldı. İbrahimi, bundan 4 ay önce farklı bir dosyadan “40 kırbaç” cezasına çarptırılmıştı. Kendisi gibi Kürtçe Öğretmeni olan İbrahimi'nin eşi Zara Muhammedi de geçen yıl benzer suçlamalarla 5 yıl hapse mahkum edilmiş, ancak daha sonra çıkarılan genel af sayesinde serbest bırakılmıştı. || AMED TV || İSRAİL, GAZZE'NİN GÜNEYİNİ VURMAYA BAŞLADI Geçici ateşkesin sona ermesinin ardından Gazze'de saldırılara yeniden başlayan İsrail ordusu, işgal birliklerini kentin kuzeyine kaydırdı. Gazze'de savaşın güneye yayıldığını söyleyen İsrail Genelkurmay Başkanı Herzi Halevi, yeni kara operasyonunun sinyalini verdi. Hamas'a bağlı askeri yetkilileri ve komutanları hedef aldıklarını savunan Halevi, "Gazze Şeridi'nin kuzeyinde güçlü ve kapsamlı bir şekilde savaştık ve şimdi bunu Gazze Şeridi'nin güneyinde de yapıyoruz" dedi. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) Sözcüsü James Elder, Gazze'nin güneyinde şu an savaşın en kötü bombardımanının ve çok büyük çocuk kayıplarının yaşandığını gördüklerini belirtti. İsrail’in, 7 Ekim'den Gazze'ye düzenlediği 10 bini aşkın hava saldırısında, 15 bin 523 kişi hayatını kaybetti. || AMED TV || TİCARİ GEMİLERİN YARDIMINA GİDEN ABD DESTROYERİ 3 İHA'YI DÜŞÜRDÜ ABD ordusu, Kızıldeniz'deki ticari gemilere yönelik saldırılarda insansız hava araçlarını düşürdüğünü duyurdu. ABD Merkez Kuvvetler Komutanlığı’nın (CENTCOM) X sosyal medya platformundan yapılan açıklamada, dün Kızıldeniz'in güneyindeki uluslararası kara sularda 3 ticari gemiye 4 saldırı düzenlendiği belirtildi. Kızıldeniz'in güneyinde ABD donanmasına bağlı "USS Carney" destroyerinin ticari gemilerin yardım çağrısına yanıt verdiği aktarılan açıklamada, destroyerin gemilere yardım ederken kendisine doğru ilerleyen 3 İHA'yı düşürdüğü ifade edildi. Yemen'deki Husilerin kontrolündeki bölgeden ateşlenen füzelerin Bahamalar ve Panama bayraklı gemilere isabet ettiği belirtildi. || AMED TV ||
DÜNYA

BÜGÜN DÜNYA ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ! AMA GAZZELİ ÇOCUKLARIN DEĞİL

CHP Diyarbakır Milletvekili ve TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanvekili Av. Dr. M. Sezgin Tanrıkulu “20 Kasım 2023 Dünya Çocuk Hakları Günü Raporu”nu paylaştı.

BÜGÜN DÜNYA ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ! AMA GAZZELİ ÇOCUKLARIN DEĞİL

Rapora göre; Yaklaşık 2.2 milyon nüfuslu Gazze Şeridi’nde nüfusun yüzde 47,3’ü yani neredeyse yarısı 18 yaşın altında.

İsrail ordusunun son bir ay içinde düzenlediği saldırılarda en az 4.237 Filistinli çocuk yaşamını yitirdi.

Enkaz altında kaybolan yaklaşık 1.350 çocuk buna dahil değil…

19 KASIM: “DÜNYA ÇOCUK İSTİSMARINI ÖNLEME GÜNÜ”

2000 yılında Dünya Kadın Konferansı, uluslararası çapta hükümetleri ve sivil toplum kuruluşlarını, Birleşmiş Milletler (BM) Çocuk Hakları Bildirgesinde yer alan Madde 19 ve 34 konularında daha aktif rol almalarını sağlamak için, 19 Kasım Gününü Dünya Çocuk İstismarını Önleme Günü olarak ilan etti.

20 KASIM: “ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ”

•       1989 yılında Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin BM Genel Kurulunda oybirliği ile kabul edilmesi nedeniyle 20 Kasım tüm dünyada “Çocuk Hakları Günü” olarak kutlanmaktadır.

•       ABD ve Somali dışında tüm ülkelerin taraf olduğu bu sözleşmeyi Türkiye, 14 Eylül 1990 tarihinde çekince koyarak imzaladı. Sözleşme 23 Aralık 1994’te yayınlanarak yürürlüğe girdi.

Temel Çocuk Hakları

Sağlıklı yaşam hakkı: BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme’nin 24. maddesine göre; her çocuk ulaşılabilir en yüksek sağlık standartlarından yararlanma; gerekli tedavi ve iyileştirme hizmetlerinden faydalanma hakkına sahiptir. İşkence, ihmal, istismar ve terkedilmeye maruz kalan çocukların iyileştirilmesi ve yeniden topluma kazandırmasından devletler sorumludur.

Eğitim hakkı: Dünyadaki tüm çocukların, doğuştan başlayarak evde ve okulda alması gereken eğitim kriterleri bilimsel olarak belirlenmiştir. Okul öncesi eğitimden başlayarak, her kademede eğitimin çocuklara sağlanması gereklidir.

Diğer temel haklar: Her çocuk, temel yaşam hakkının yanında, nüfus kütüğüne kaydolma, isim, vatandaşlık ve mümkün olduğu ölçüde anne-babasını bilme ve onlar tarafından bakılma hakkına sahiptir. Buna bağlı olarak, taraf devletlerin, çocuğun kimliği, tabiiyeti, isim ve aile bağları dahil olmak üzere her türlü koruma hakkına saygı gösterme ve bu konularda yasa dışı müdahalelerde bulunmama yükümlülüğü bulunur.

Çocuk Hakları İhlalleri Nelerdir?

BM Çocuk Hakları Bildirisi Madde 9: Çocuklar her türlü istismar, ihmal ve sömürüye karşı korunmalıdır. Hiçbir şekilde ticaret konusu olamaz. Uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmaz. Sağlığını ve eğitimini tehlikeye sokacak; fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanamaz.

  • Türkiye’nin çekince koyduğu maddeler:

 

  • Madde 17

Taraf Devletler, kitle iletişim araçlarının önemini kabul ederek çocuğun, özellikle toplumsal, ruhsal ve ahlaki esenliği ile bedensel ve zihinsel sağlığını geliştirmeye yönelik çeşitli ulusal ve uluslararası kaynaklardan bilgi ve belge edinmesini sağlarlar. Bu amaçla Taraf Devletler:

  1. Kitle iletişim araçlarını çocuk bakımından toplumsal ve kültürel yararı olan ve 29’uncu maddenin ruhuna uygun bilgi ve belgeyi yaymak için teşvik ederler.

 

  1. Çeşitli kültürel, ulusal ve uluslararası kaynaklardan gelen bu türde bilgi ve belgelerin üretimi, değişimi ve yayımı amacıyla uluslararası işbirliğini teşvik ederler.

 

  1. Çocuk kitaplarının üretimini ve yayılmasını teşvik ederler.

 

  1. Kitle iletişim araçlarını azınlık grubu veya bir yerli ahaliye mensup çocukların dil gereksinimlerine özel önem göstermeleri konusunda teşvik ederler.

 

  1. 13 ve 18. maddelerde yer alan kurallar göz önünde tutularak çocuğun esenliğine zarar verebilecek bilgi ve belgelere karşı korunması için uygun yönlendirici ilkeler geliştirilmesini teşvik ederler.

 

 

  • Madde 29:

Taraf Devletler çocuk eğitiminin aşağıdaki amaçlara yönelik olmasını kabul ederler:

  1. Çocuğun kişiliğinin, yeteneklerinin, zihinsel ve bedensel yeteneklerinin mümkün olduğunca geliştirilmesi
  2. İnsan haklarına ve temel özgürlüklere, BM Antlaşmasında benimsenen ilkelere saygısının geliştirilmesi
  3. Çocuğun ana–babasına, kültürel kimliğine, dil ve değerlerine, çocuğun yaşadığı veya geldiği menşe ülkenin ulusal değerlerine ve kendisininkinden farklı uygarlıklara saygısının geliştirilmesi
  4. Çocuğun, anlayışı, barış, hoşgörü, cinsler arası eşitlik ve ister etnik, ister ulusal, ister dini gruplardan, isterse yerli halktan olsun, tüm insanlar arasında dostluk ruhuyla, özgür bir toplumda, yaşantıyı, sorumlulukla üstlenecek şekilde hazırlanması
  5. Doğal çevreye saygısının geliştirilmesi.
  6. Bu maddenin veya 28. maddenin hiçbir hükmü gerçek ve tüzel kişilerin öğretim kurumları kurmak ve yönetmek özgürlüğüne, bu maddenin 1. fıkrasında belirtilen ilkelere saygı gösterilmesi ve bu kurumlarda yapılan eğitimin Devlet tarafından konulmuş olan asgari kurallara uygun olması koşuluyla, aykırı sayılacak biçimde yorumlanmayacaktır.

 

  • Madde 30:

 

  1. Soya, dine ya da dile dayalı azınlıkların ya da yerli halkların var olduğu Devletlerde, böyle bir azınlığa mensup olan ya da yerli halktan olan çocuk, ait olduğu azınlık topluluğunun diğer üyeleri ile birlikte kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ve kendi dilini kullanma hakkından yoksun bırakılamaz.

 

 

 

 

  • DÜNYADA ÇOCUKLAR

 

  • İklim değişikliği zirvesinden önce UNICEF tarafından yayınlanan İklimin Değiştirdiği Çocuk (The Climate Changed Child) Raporu, iklim değişikliğinin etkilerinden biri olan su kıtlığı riskinin çocuklara yönelik oluşturduğu tehdide dikkat çekti. Kasım ayında yayınlanan UNICEF raporunda, dünyada her 3 çocuktan 1’nin (yaklaşık 739 milyon çocuk) şiddetli veya çok şiddetli su kıtlığı olan bölgelerde yaşadığı, iklim değişikliğinin durumu daha da kötüleştirdiği anlatıldı.

 

  • Rapordaki bulgulara göre, iklim değişikliğinin ağır sonuçlarına maruz kalan çocukların en büyük kısmı Orta Doğu, Kuzey Afrika ve Güney Asya bölgelerinde; yani su kaynaklarının sınırlı, mevsimler ve yıllar arası değişkenliğin yüksek, yeraltı su seviyesinin düşük veya kuraklık riskinin yüksek olduğu yerlerde yaşıyor.

 

  • Yaklaşık 436 milyon çocuk, hem yüksek veya çok yüksek düzeyde su kıtlığı olan hem de düşük veya çok düşük düzeyde içme suyu hizmetlerinin sunulabildiği yerlerde çifte yük (aşırı su kıtlığı riski olarak bilinen durum) altında… Raporda, 5 yaş altı çocukların önlenebilir hastalıklar nedeniyle hayatlarını kaybetmelerinin ana nedenlerinden birinin su krizi olduğu vurgulandı.

 

  • Su krizinden en çok etkilenen çocukların Sahra Altı Afrika, Orta, Güney, Doğu ve Güneydoğu Asya'daki düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşadığı ifade edilen raporda, Nijer, Ürdün, Burkina Faso, Yemen, Çad ve Namibya’da 10 çocuktan 8'inin aşırı su kıtlığı riski altında olduğu belirtildi.

 

 

  • UNICEF ve Dünya Bankası’nın 13 Eylül günü açıkladığı “Uluslararası Yoksulluk Sınırlarına Göre Çocukların Parasal Yoksulluğuna ilişkin Küresel Eğilimler” başlıklı analizde “aşırı çocuk yoksulluğu” ele alındı. Çalışmada, 2013-2022 arasında günde 2,15 ABD dolarının altında gelirle yaşayan çocukların sayısının 383 milyondan 333 milyona (yüzde 13) gerilediği ancak COVID-19’un ekonomik etkisinin üç yıllık ilerleme kaybına neden olduğu belirtildi.

 

  • Eylül ayında düzenlenen BM zirvesi öncesinde yayınlanan analizde, “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları”nın 2030 yılına kadar aşırı çocuk yoksulluğunu sona erdirme hedefine ulaşamayacağı ifade edildi.

 

  • Analize göre, küresel nüfusun üçte birinin çocuklar olmasına karşın, aşırı yoksulluk koşullarında yaşayanların ise yüzde 50’nden fazlasını teşkil ediyor.

 

  • UNICEF açlık krizinden etkilenen 15 ülkede 5 yaşın altındaki yaklaşık 8 milyon çocuğun, tedavi edici gıda ve bakıma acil olarak ulaşamadıkları takdirde şiddetli düzeyde aşırı zayıflık nedeniyle ölüm riski altında olduğunu ve sayının her geçen dakika arttığını duyurdu (2022, Haziran)

 

  • UNESCO tarafından yayımlanan raporda Covid-19 Salgını yüzünden okulların kapanmasıyla asgari okuma yeterlilik seviyesinin altındaki çocuk sayısının 100 milyon arttığını ortaya koydu. Raporda salgın öncesi araştırmalarına göre, 2020 yılında okuma bilmeyen çocuk sayısının 483 milyondan, 460 milyona düşeceği öngörüsünde bulunulduğu hatırlatılarak, “Salgın yüzünden, okuma bilmeyen çocuk sayısı düşeceğine 2020’de yaklaşık 100 milyon artışla 584 milyona çıktı” denildi. (2021, Mart)

 

  • UNICEF’in “Reddedilen Haklar: Ayrımcılığın Çocuklar Üzerindeki Etkisi” başlıklı bir rapor yayınlandı. Raporda ırkçılık ve ayrımcılığın, eğitim, sağlık, doğum kaydı ve adalet sistemine adil/eşit erişim gibi alanlarda çocukları ne ölçüde etkilediği araştırıldı. 22 ülkeye ilişkin analizin yer aldığı raporun bulgularına göre, etnik, dilsel ve dini gruplardan gelen ve dışlanan çocuklar, okuma becerilerinde akranlarının çok gerisinde kalıyor. En avantajlı gruptan 7-14 yaşındaki öğrencilerin temel okuma becerilerine sahip olma olasılığı, en az avantajlı gruptaki öğrencilere göre ortalama iki kat daha fazla. (2022, Kasım)

 

  • ILO verilerine göre, dünyada 63 milyonu kız, 97 milyonu erkek çocuğu olmak üzere toplam 160 milyon çocuk (her 10 çocuktan biri), çocuk işçi olarak çalışıyor. Bu çocukların yaklaşık yarısı ise sağlıklarını ve gelişimlerini etkileyen tehlikeli işlerde çalışıyor ve sayıları 79 milyonu buluyor.

 

 

  • TÜRKİYE’DE ÇOCUKLAR

 

  • BM Dünya Gıda Programı’nın (WFP) 2022 yılı Haziran ayı verilerine göre ise 82,3 milyon nüfuslu Türkiye’de 14,8 milyon kişinin yeterli gıda tüketemediğini, 5 yaş altı çocukların yüzde 1,7’sinin akut yetersiz beslenme, yüzde 6’sının ise kronik yetersiz beslenme yaşadığını ortaya koydu.

 

  • Ancak, bu tarihten sonra WFP “açlık haritası”nda yer alan Türkiye verileri artık görünmüyor…

 

  • Çocukların sağlıklı beslenmesi amacıyla AKP iktidarının büyük reklamlar yaparak duyurduğu “Okul Gıdası Onayı ve Logosuna Dair Yönetmelik” de 2020 yılı Ekim Ayında Resmi Gazete’de yayınlanmış ancak uygulanması bu yılın Eylül ayına ertelenmişti.

 

  • Ancak Resmi Gazete'de 28 Eylül günü yürürlüğe giren kararla okul kantinlerinde satılan gıdalar için “okul gıdası” alma onayı 14 Eylül 2026 tarihine ertelendi…

 

  • Çocuk İstismarı:

 

Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme:

  • Madde 19:
  1. Bu Sözleşme’ye Taraf Devletler, çocuğun ana-babasının ya da onlardan yalnızca birinin, yasal vasi veya vasilerinin ya da bakımını üstlenen herhangi bir kişinin yanında iken bedensel veya zihinsel saldırı, şiddet veya suistimale, ihmal ya da ihmalkar muameleye, ırza geçme dahil her türlü istismar ve kötü muameleye karşı korunması için; yasal, idari, toplumsal, eğitsel bütün önlemleri alırlar.
  2. Bu tür koruyucu önlemler; burada tanımlanmış olan çocuklara kötü muamele olaylarının önlenmesi, belirlenmesi, bildirilmesi, yetkili makama havale edilmesi, soruşturulması, tedavisi ve izlenmesi için gerekli başkaca yöntemleri ve uygun olduğu takdirde adliyenin işe el koyması olduğu kadar durumun gereklerine göre çocuğa ve onun bakımını üstlenen kişilere, gereken desteği sağlamak amacı ile sosyal programların düzenlenmesi için etkin usulleri de içermelidir.
  • Madde 34:
  1. Taraf Devletler, çocuğu, her türlü cinsel sömürüye ve cinsel suistimale karşı koruma güvencesi verirler. Bu amaçla Taraf Devletler özellikle:

* Çocuğun yasadışı bir cinsel faaliyete girişmek üzere kandırılması veya zorlanmasını

* Çocukların, fuhuş, ya da diğer yasadışı cinsel faaliyette bulundurularak sömürülmesini

* Çocukların pornografik nitelikli gösterilerde ve malzemede kullanılarak sömürülmesini

önlemek amacıyla ulusal düzeyde ve ikili ile çok taraflı ilişkilerde gerekli her türlü önlemi alırlar.

 

 

  • 2020 adalet istatistiklerine göre, cinsel suçlar nedeniyle açılan davalar arasında “çocukların cinsel istismarı” davalarının sayısı 15.213…

 

  • 2020'de süren davaların da eklenmesiyle 209.689 “suça sürüklenen çocuk” sanık olarak yargılandı, 52 bin çocuğa ceza verildi.

 

  • Çocuk İstismarını ve İhmalini Önleme Derneği Başkanı Prof. Dr. Kasım Karataş:

“Türkiye'de ihmal/istismar edilen çocuklara yönelik tutulan düzenli veriler yok. Bununla birlikte olayın vahametini göstermesi bakımından bazı verilere bakılabilir. Türkiye İstatistik Kurumu'na (TÜİK) göre, 2020 yılında güvenlik birimine gelen veya getirilen çocuk sayısı 450 bin 803.

Bu çocukların yüzde 37,9'u mağdur konumumda, yüzde 25,3'ü kanunlarda suç olarak tanımlanan bir fiili işlediği iddiasıyla (suça sürüklenme), yüzde 18,5'i kabahat işlediği iddiasıyla, yüzde 13,0'ı bilgisine başvurma amacıyla, yüzde 5,0'ı kayıp (hakkında kayıp müracaatı yapılıp daha sonra bulunan) olması sebebiyle, yüzde 0,2'sinin ise bu nedenlerin dışındaki diğer nedenle güvenlik birimlerine gelmiş veya getirilmiş.

 

Ø Depremde Kaybolan Çocuklar:

ü 6 Şubat tarihinde gerçekleşen depremden sonra kaybolan çocukların akıbeti aradan geçen zamana karşın net bir biçimde ortaya çıkarılamadı.

ü TBMM Çocuk İstismarının Araştırılması Komisyonu, 8 Mart Günü deprem bölgesindeki çocuklarla ilgili çalışmaları değerlendirmek için toplandı. Toplantıda depremde kaybolan kişilerle ilgili Aile Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Emniyet'in verdiği rakamlar arasında farklılık olması dikkat çekti.

ü Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı yetkililerinin hazır bulunduğu komisyonda, bakanlıkların kayıp kişilere ilişkin verilerinin birbirini tutmadığı ortaya çıktı:

                                              I.          İçişleri Bakanlığı yetkilisi, 213 kişinin kayıp olduğunu söylerken, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre 78 kayıp olduğu belirtildi.

                                            II.          Emniyet Genel Müdür Yardımcısı ise, (8 Mart itibarıyla) deprem bölgesinde 55 çocuk ve 140 yetişkin hakkında kayıp başvurusu olduğunu söyledi.

                                          III.          Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının verilerine göre 1 Nisan itibarıyla refakatçisiz olarak sisteme kaydedilen 1.915 çocuktan 1.773’ü ailelerine teslim edildi. 58 çocuk hastanede tedavi altında, 78 çocuk bakanlığa bağlı kurumlarda bulunuyor. 33 çocuğun ise kimliğinin tespit edilemediği öğrenildi.

 

Ø Mülteci Çocuklar:

ü Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) verilerine göre, Türkiye’de yaklaşık 3,6 milyon kayıtlı Suriyeli mültecinin yanı sıra 320.000 kadar diğer uyruklardan insan yaşıyor.

ü 19 Ekim 2023 tarihi itibarıyla Türkiye’de bulunan 3 milyon 264 bin 248 Suriyeli mültecinin 1 milyon 609 bin 962’ni çocuk ve gençler oluşturuyor…

ü Mülteciler ve Sığınmacılar Yardımlaşma ve Dayanışma Derneği 2022 Çalışma Raporuna göre, zorunlu eğitim çağında olan 14 bin 911 çocuğun yüzde 61,6’ı eğitim hayatına devam ediyor, yüzde 38,4’ü ise okula gitmiyor…

 

  • Çocukların Yaşam Hakkı

 

 

  • Bianet tarafından düzenli olarak yayınlanan “Erkek Şiddeti Çetelesi”ne göre:

 

  1. 2023 yılının ilk 10 ayında -en az- 19 çocuk erkekler tarafından öldürüldü.

 

  1. Ocak-Ekim döneminde -en az- 110 kız ve erkek çocuk istismar edildi
  2.  
  3. Fikir ve Sanat Atölyesi Derneği bünyesinde çalışan Çocuk Hakları Merkezi’nin 2022 raporuna göre:

 

 

  1. Kamu görevlilerinin gerçekleştirdiği ihlaller (-en az- 3 çocuk): İstanbul ve Şanlıurfa'da rastgele ateş açma sonucu 2 çocuk yaşamını yitirdi. Ayrıca Şanlıurfa'da bir çocuk da “dur ihtarına” karşın yoluna devam eden bir motosikletin çarpması sonucu yaşamını yitirdi.

 

  1. Kamu Görevlilerinin İhmali (-en az- 82 çocuk): -En az- 2 çocuk özgürlüğünden yoksun bırakıldığı sırada intihar etti, -en az- 64 çocuk alınamayan sağlık hizmetlerindeki ihmaller sonucu yaşamını yitirdi, -en az- 14 çocuk okulda ya da okul servislerindeki ihmaller sonucu yaşamını yitirdi, -en az- 1 çocuk spor ve kültürel etkinlikler sırasında gerçekleşen olaylarda yaşamını yitirdi, -en az- 1 çocuk ise devletin koruması altında bakım hizmeti alırken yaşamını yitirdi.

 

  1. "Devletin İhmali" (-en az- 829 çocuk): İş cinayetleri, intihar, şiddet, bireysel silahlanma (30 çocuk), şüpheli ölümler, doğal afetler, patlamalar, ihmal gibi önlenebilir nedenlerle yaşamını yitiren çocuklar…
  2. Cezaevlerinde Çocuklar

 

  • “Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı” Başkan Yardımcısı, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü verilerine göre, 1 Kasım 2022 itibarıyla cezaevlerinde 2 bin 510 çocuk (801'i hükümlü, 1.709'u tutuklu) bulunduğunu bildirdi

 

  • Hükümlü çocukların çocuk eğitimevlerinde, tutuklu çocukların ise cezaevlerinde tutulmasına ilişkin yasal düzenlemeye karşın Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, cezaevlerinde 2.264 çocuğun bulunduğunu, eğitimevlerinde ise 246 çocuk tutulduğunu açıkladı.

 

  • “Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı” Başkan Yardımcısı cezaevlerindeki çocuklar hakkında şu bilgileri verdi:

 

  1. “Türkiye'de 9 çocuk kapalı ceza infaz kurumu var. Buralarda erkek çocukları tutuluyor. Tutuklu kız çocukları ise kadın hapishanelerinin çocuklara ayrılan koğuşlarında kalıyor. Hükümlü çocukların kaldığı 4 eğitimevi var. Bu kurumlardan yalnızca biri, Urla Eğitimevi kız çocuklarına özgülenmiş durumda. Diğerlerinde erkek çocukları kalıyor.

 

Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında Kanuna göre çocuklara özgü kurumun bulunmadığı hallerde, çocuklar kapalı ceza infaz kurumlarının çocuklara ayrılan bölümlerine yerleştiriliyor. Eğer tutuklanan bir çocuk, bu 9 bölgedeki çocuk kapalı ceza infaz kurumundan birine gönderilmemişse o ildeki yetişkin hapishanesinin çocuk koğuşunda kalıyor. Ayrıca pandemi öncesinde İstanbul Maltepe'de olduğu gibi kurum kapasitesinin dolması bir başka deyişle çok fazla çocuk hakkında tutuklama kararı verilmesi nedeniyle de çocuklar L Tipi gibi yetişkin hapishanelerinin ayrı bölümlerinde tutulabiliyordu. Ancak bu kurumlarda kaç çocuk olduğuna ilişkin güncel istatistiklere ne yazık ki sahip değiliz.”

 

“Eğitimevlerinde kalan hükümlü çocuklar kurum dışındaki eğitim kurumlarına devam edebilirlerken, tutuklanarak çocuk kapalı ceza infaz kurumunda tutulan çocuklar örgün eğitimden faydalanamıyor. Kurum içinde verilen eğitimleri alıp, sınavlara girebiliyorlar.

  1. Ceza Tevkifevleri Genel Müdürlüğünün verilerine göre kurumdaki 2.510 çocuğun 261'i hiç okuma yazma bilmiyor, 128 çocuk ise hiçbir okulu bitirememiş, eğitim durumu bilinmeyen 51 çocuk var.
  2. Tutuklanıp da okulu bırakan ya da tahliye olup da eğitim hayatına geri dönen çocukların oranını bilemiyoruz, bu veri açıklanmıyor ama yaptığımız çalışmalar, adalet sistemine girme ile okul terki arasında bir bağ olduğunu gösteriyor. Çocuğun okula devamı, hem suçla ilişkilenmesinin önlenmesi hem de tahliye olduktan sonra yeniden suça karışmasının önüne geçilmesi için anlamlı bir fark yaratabiliyor.”

 

  • İşkence Olayları
  • İnsan hakları alanında çalışan örgütlerin verilerine göre, 2023 yılının ilk 10 ayında gözaltında ya da toplumsal olaylarda -en az- 26 çocuk güvenlik güçlerinin işkencesine ya da kötü muamelesine maruz kaldı…

 

  • Çocuk İşçilik
  • İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin verilerine göre, 2023 yılında ilk 10 ayında iş cinayetleri sonucunda -en az- 47 çocuk/genç işçi yaşamını yitirdi.

 

  1. 2013 yılında -en az- 59 çocuk ve genç işçi
  2. 2014 yılında -en az- 54 çocuk ve genç işçi
  3. 2015 yılında -en az- 63 çocuk ve genç işçi
  4. 2016 yılında -en az- 56 çocuk ve genç işçi
  5. 2017 yılında -en az- 60 çocuk ve genç işçi
  6. 2018 yılında -en az- 67 çocuk ve genç işçi
  7. 2019 yılında -en az- 67 çocuk ve genç işçi
  8. 2020 yılında -en az- 68 çocuk ve genç işçi
  9. 2021 yılında -en az- 62 çocuk ve genç işçi

2022 yılında -en az- 64 çocuk ve genç işçi…

Paylaş :

Size daha iyi hizmet sunabilmek için çerezleri kullanıyoruz. Çerezlerle ilgili detaylı bilgi için Çerez Politikamızı ziyaret edebilirsiniz.